Rối Loạn Ngôn Ngữ Ở Trẻ Tự Kỷ

Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) là một tình trạng phát triển thần kinh ảnh hưởng đến giao tiếp xã hội, học tập, giao tiếp, tiếp thu ngôn ngữ và hành vi. Trẻ em mắc chứng tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc sử dụng và hiểu ngôn ngữ, điều này có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng tương tác với những người khác và tham gia vào các hoạt động hàng ngày. Trẻ tự kỷ có thể cần hỗ trợ để phát triển các kỹ năng ngôn ngữ. Điều này là do chúng thường tập trung vào các chi tiết trong thế giới xung quanh. Do đó, chúng có thể bỏ lỡ các cơ hội học các kỹ năng ngôn ngữ, như hiểu những gì mọi người nói với chúng và thể hiện bản thân bằng lời nói. Điều quan trọng là phải đánh giá ngôn ngữ và giao tiếp xã hội cho trẻ tự kỷ từ rất sớm, vì ngay cả trẻ sơ sinh 12 tháng tuổi cũng đã có thể hiểu các từ đơn lẻ và cử chỉ trong bối cảnh vui chơi, và đã bắt đầu nói những từ đầu tiên. Bài viết này Dawn Bridge sẽ thảo luận về rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ, bao gồm các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị.

Các triệu chứng của rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ

Trẻ em mắc chứng tự kỷ có thể gặp nhiều vấn đề về ngôn ngữ và lời nói, bao gồm:

• Chậm nói: Trẻ tự kỷ có thể bắt đầu nói muộn hơn những đứa trẻ khác hoặc có thể không nói gì cả.
• Khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ: Trẻ tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu những gì người khác đang nói với trẻ. Ví dụ, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc làm theo các hướng dẫn nhiều bước hoặc giải thích một quy trình phức tạp.
• Khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ: Mặc dù một số trẻ tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc sử dụng từ ngữ để giao tiếp nhu cầu và mong muốn của mình, những trẻ khác có thể có kỹ năng nói tốt nhưng gặp khó khăn với ngôn ngữ thực dụng hoặc giao tiếp xã hội. Ví dụ, chúng có thể gặp khó khăn trong việc bắt đầu hoặc duy trì một cuộc trò chuyện, hoặc có thể nói về một chủ đề dường như không liên quan.
• Sử dụng ngôn ngữ lặp đi lặp lại hoặc cứng nhắc: Trẻ tự kỷ có thể lặp lại các từ hoặc cụm từ mà chúng đã nghe thấy (được gọi là hiện tượng nhại lời), hoặc chúng có thể sử dụng ngôn ngữ theo những cách không linh hoạt hoặc không phù hợp. Ví dụ về hiện tượng nhại lời tức thì là khi trẻ lặp lại những từ mà ai đó vừa nói, chẳng hạn như trả lời một câu hỏi bằng cách hỏi lại chính câu hỏi đó. Hiện tượng nhại lời chậm trễ xảy ra khi trẻ lặp lại những từ đã nghe trước đó.
• Khó khăn với giao tiếp phi ngôn ngữ: Trẻ tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ cơ thể, nét mặt và giao tiếp bằng mắt.
• Giọng nói bất thường: Trẻ tự kỷ có thể nói với giọng đều đều, thiếu ngữ điệu hoặc chúng có thể sử dụng âm điệu, cao độ, nhịp điệu và ngữ điệu bất thường. Trẻ cũng có thể nói to hơn hoặc nhỏ hơn mức độ mong đợi về mặt văn hóa, hoặc sử dụng ngữ điệu khác thường.
• Sự phát triển ngôn ngữ không đồng đều: Trẻ tự kỷ có thể vượt trội ở một lĩnh vực ngôn ngữ nhưng lại gặp khó khăn ở lĩnh vực khác. Ví dụ, trẻ có thể đọc một cuốn tiểu thuyết trong một ngày nhưng không hiểu những gì chúng đã đọc.

Nguyên nhân gây ra rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ

Nguyên nhân chính xác gây ra rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển, bao gồm: 

Yếu tố di truyền

Rối loạn ngôn ngữ có xu hướng di truyền trong gia đình, cho thấy rằng di truyền có thể đóng một vai trò.

Sự khác biệt về não bộ

Trẻ tự kỷ có thể có sự khác biệt về cấu trúc và chức năng của não, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng xử lý ngôn ngữ của trẻ. Ví dụ, trẻ tự kỷ có xu hướng bỏ qua giọng nói xung quanh mặc dù chúng phản ứng với các kích thích phi ngôn ngữ khác, phản ánh sự tách rời của chúng khỏi thế giới xã hội.

Yếu tố môi trường

Tiếp xúc với ngôn ngữ hạn chế trong môi trường có thể góp phần vào sự phát triển của rối loạn ngôn ngữ.

Các tình trạng đi kèm

Trẻ tự kỷ cũng có thể có các tình trạng khác, chẳng hạn như rối loạn ngôn ngữ phát triển (DLD) hoặc chứng mất điều hòa vận động lời nói, có thể ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ của trẻ. Ngoài ra, các tình trạng thể chất như sứt môi hoặc hở hàm ếch cũng có thể góp phần gây ra rối loạn ngôn ngữ.

Điều trị rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ

Mặc dù không có cách chữa khỏi rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ, nhưng có nhiều phương pháp điều trị có thể giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp của trẻ. Các phương pháp điều trị này thường bao gồm: 

• Liệu pháp ngôn ngữ: Liệu pháp ngôn ngữ là một loại trị liệu tập trung vào việc cải thiện kỹ năng giao tiếp. Nó có thể giúp trẻ tự kỷ học cách hiểu và sử dụng ngôn ngữ hiệu quả hơn. Các mục tiêu phổ biến trong liệu pháp ngôn ngữ có thể bao gồm cải thiện ngôn ngữ nói, học các kỹ năng phi ngôn ngữ như ký hiệu hoặc cử chỉ, hoặc học cách giao tiếp bằng phương pháp thay thế (chẳng hạn như hình ảnh hoặc công nghệ).
• Liệu pháp hành vi ứng dụng (ABA): ABA là một loại trị liệu sử dụng các nguyên tắc củng cố tích cực để dạy các kỹ năng mới và giảm các hành vi có vấn đề. Nó có thể được sử dụng để cải thiện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng xã hội và hành vi thích ứng ở trẻ tự kỷ.
• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): CBT có thể giúp giải quyết các thách thức về cảm xúc và xã hội có thể đi kèm với các khó khăn về ngôn ngữ.
• Các phương pháp điều trị khác: Các phương pháp điều trị khác có thể có lợi cho trẻ tự kỷ bị rối loạn ngôn ngữ bao gồm trị liệu nghề nghiệp, trị liệu vui chơi và trị liệu âm nhạc. Ví dụ, trẻ có thể được hưởng lợi từ Hệ thống Giao tiếp Trao đổi Hình ảnh, một phương pháp sử dụng các nguyên tắc ABA để dạy trẻ em có khả năng ngôn ngữ kém phát triển hơn giao tiếp bằng hình ảnh.

Điều quan trọng cần lưu ý là kế hoạch điều trị phải được cá nhân hóa dựa trên nhu cầu và điểm mạnh cụ thể của trẻ.

Hỗ trợ trẻ tự kỷ phát triển ngôn ngữ tại nhà

Cha mẹ và người chăm sóc có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trẻ tự kỷ phát triển ngôn ngữ tại nhà. Dưới đây là một số mẹo để giúp trẻ tự kỷ phát triển kỹ năng ngôn ngữ:

• Khuyến khích vui chơi và tương tác xã hội: Vui chơi tương tác mang đến cho cha mẹ và trẻ nhỏ những cơ hội thú vị để giao tiếp. Hãy thử nhiều trò chơi khác nhau để tìm ra những trò chơi mà trẻ thích. Cũng hãy thử các hoạt động vui tươi khuyến khích tương tác xã hội. Ví dụ bao gồm hát, đọc thuộc lòng các bài đồng dao và các trò chơi vận động nhẹ nhàng.
• Tạo môi trường giàu ngôn ngữ: Đọc to cho trẻ nghe thường xuyên nhất có thể. Sử dụng nhãn và biểu tượng để giúp trẻ liên kết từ ngữ với đồ vật. Thường xuyên trò chuyện với trẻ và có chủ ý. Sử dụng ngôn ngữ tích cực thường xuyên hơn ngôn ngữ tiêu cực.
• Sử dụng các hỗ trợ trực quan: Sử dụng hình ảnh hoặc cử chỉ để giúp trẻ hiểu những gì cha mẹ đang nói. Điều này đặc biệt hữu ích cho trẻ không nói được, những người gặp khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ nói.
• Làm cho việc học ngôn ngữ trở nên thú vị: Trẻ em mắc chứng tự kỷ thường phản ứng tốt với các hoạt động có cấu trúc cao và lặp đi lặp lại. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là liệu pháp ngôn ngữ phải nhàm chán! Sử dụng các trò chơi, bài hát và hoạt động mà con bạn thích để làm cho việc học ngôn ngữ trở nên thú vị hơn.
• Theo đuổi sở thích của con bạn: Theo đuổi sở thích của trẻ và nói về những gì trẻ đang làm và trải nghiệm. Việc thuật lại thời gian chơi và các hoạt động giúp kết nối trẻ về mặt xã hội và dạy từ vựng mới. Thêm các từ mới vào các hoạt động và xây dựng dựa trên sở thích của trẻ giúp các kỹ năng ngôn ngữ phát triển.
• Kiên nhẫn và động viên: Phát triển ngôn ngữ có thể mất thời gian đối với trẻ tự kỷ. Điều quan trọng là phải kiên nhẫn và động viên trẻ khi học các kỹ năng giao tiếp mới. Kỷ niệm thành công của họ và cung cấp cho trẻ nhiều lời khen ngợi tích cực.

Sự khác biệt giữa chậm nói và rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ

Điều quan trọng là phải phân biệt giữa chậm nói và rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ. Chậm nói đề cập đến tình trạng trẻ gặp khó khăn trong việc phát triển kỹ năng nói và ngôn ngữ, nhưng chúng vẫn có thể giao tiếp hiệu quả bằng các phương tiện phi ngôn ngữ. Mặt khác, rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ liên quan đến những khó khăn trong cả giao tiếp bằng lời nói và phi ngôn ngữ, cũng như những khó khăn trong tương tác xã hội và hành vi.

Kết luận

Rối loạn ngôn ngữ là một thách thức phổ biến đối với trẻ em mắc chứng tự kỷ. Nó có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng giao tiếp, học tập và tương tác với những người khác của trẻ. Mặc dù không có cách chữa khỏi rối loạn ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ, nhưng có nhiều phương pháp điều trị và chiến lược can thiệp có thể giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp của trẻ, bao gồm liệu pháp ngôn ngữ, ABA và CBT. Điều quan trọng là cha mẹ và người chăm sóc phải chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp sớm, làm việc chặt chẽ với các nhà trị liệu ngôn ngữ và các chuyên gia khác, đồng thời tạo ra một môi trường hỗ trợ tại nhà để giúp trẻ phát triển các kỹ năng giao tiếp cần thiết để thành công trong cuộc sống. Hãy tham khảo các nguồn lực hữu ích được liệt kê trong bài viết này để tìm hiểu thêm và kết nối với các dịch vụ hỗ trợ.

Nguồn trích dẫn

1. Speech delay vs. Autism: What’s the Difference? – Better Speech
2. Language development in autistic children – Raising Children Network. 
3. Speech and Language Impairments in Autism: Insights from Behavior and Neuroimaging – National Library of Medicine

Xem thêm

1. Chứng Đầu To (Macrocephaly) Ở Trẻ Tự Kỷ
2. Thức Giấc Giữa Đêm – Rối Loạn Đi kèm Của Trẻ Tự Kỷ
3. Cho Trẻ Ăn Uống Thế Nào Sau Tết?
4. Rối Loạn Đi Kèm Trẻ Tự Kỷ – Chậm Phát Triển vận Động