Rối Loạn Đi Kèm Trẻ Tự Kỷ – Chậm Phát Triển Vận Động

Trẻ tự kỷ còn có thể gặp phải các rối loạn đi kèm khác, trong đó có chậm phát triển vận động. Bài viết này của Dawn Bridge sẽ giúp mọi người có hiểu biết rõ hơn về rối loạn chậm phát triển vận động ở trẻ tự kỷ.

Chậm Phát Triển Vận Động ở Trẻ Em

Chậm phát triển vận động, hay còn gọi là chậm phát triển vận động thô, là tình trạng trẻ em không đạt được các mốc phát triển vận động như những đứa trẻ khác cùng độ tuổi.

Có hai loại chậm phát triển vận động chính:

• Chậm phát triển vận động thô: liên quan đến các nhóm cơ lớn, ảnh hưởng đến các hoạt động như lẫy, bò, đi, chạy, nhảy. Trẻ sơ sinh bị chậm phát triển vận động thô có thể gặp khó khăn khi lẫy hoặc bò; trẻ lớn hơn bị chậm phát triển loại này có thể vụng về hoặc gặp khó khăn khi đi lên xuống cầu thang.
• Chậm phát triển vận động tinh: liên quan đến các nhóm cơ nhỏ, ảnh hưởng đến các hoạt động như cầm nắm, sử dụng đồ vật, viết, vẽ. Trẻ em bị chậm phát triển vận động tinh có thể gặp khó khăn khi cầm nắm các vật nhỏ, chẳng hạn như đồ chơi, hoặc làm các công việc như buộc dây giày hoặc đánh răng.

Một số dấu hiệu cho thấy trẻ có thể bị chậm phát triển vận động bao gồm: thân và chi mềm hoặc lỏng lẻo, tay và chân cứng, cử động hạn chế ở tay và chân, không có khả năng ngồi mà không cần hỗ trợ khi 9 tháng tuổi, phản xạ không tự chủ chiếm ưu thế hơn các cử động tự chủ.

Đôi khi, có sự chậm trễ đáng kể ở hai hoặc nhiều lĩnh vực phát triển. Khi điều đó xảy ra, nó được gọi là “chậm phát triển toàn cầu“. Nó đề cập đến trẻ sơ sinh và trẻ mẫu giáo đến 5 tuổi có biểu hiện chậm trễ kéo dài ít nhất 6 tháng.

Một số nguyên nhân phổ biến gây ra chậm phát triển vận động bao gồm:

• Sinh non.
• Di truyền.
• Các vấn đề về cơ bắp, chẳng hạn như bại não hoặc loạn dưỡng cơ.
• Các vấn đề về cấu trúc, chẳng hạn như sự khác biệt về chiều dài chi.
• Thiểu năng trí tuệ.
• Rối loạn phối hợp động tác (ataxia).

Mối Liên Hệ Giữa Rối Loạn Phổ Tự Kỷ và Chậm Phát Triển Vận Động

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa rối loạn phổ tự kỷ và chậm phát triển vận động. Trẻ em mắc chứng tự kỷ thường có tỷ lệ chậm phát triển vận động cao hơn so với trẻ em phát triển bình thường.

Một số nghiên cứu cho thấy rằng chậm phát triển vận động có thể xuất hiện sớm ở trẻ tự kỷ, thậm chí trước khi các triệu chứng xã hội và giao tiếp điển hình của tự kỷ xuất hiện. Điều này có nghĩa là các dấu hiệu chậm phát triển vận động có thể là một trong những dấu hiệu sớm để nhận biết trẻ có nguy cơ mắc chứng tự kỷ.

Ví dụ, trẻ tự kỷ gặp khó khăn khi học ngồi, bò hoặc đi cũng có xu hướng gặp khó khăn khi học nói và hiểu từ ngữ. Các vấn đề về vận động sớm này có thể cản trở sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ.

Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng chậm phát triển vận động ở trẻ tự kỷ có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hành vi của trẻ. Ví dụ, trẻ gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động vận động hàng ngày có thể dễ bị kích động, lo lắng và gặp khó khăn trong việc tham gia các hoạt động xã hội.

Mặc dù nguyên nhân chính xác của mối liên hệ này vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, các nhà khoa học cho rằng có thể có sự liên quan đến các yếu tố di truyền, thần kinh và môi trường.

Can Thiệp và Hỗ Trợ cho Trẻ Tự Kỷ Chậm Phát Triển Vận Động

Can thiệp sớm là rất quan trọng đối với trẻ tự kỷ chậm phát triển vận động. Nghiên cứu cho thấy việc chẩn đoán và can thiệp sớm chứng tự kỷ có nhiều khả năng mang lại những tác động tích cực lớn về lâu dài đối với các triệu chứng và các kỹ năng sau này. Can thiệp sớm thường diễn ra ở độ tuổi mẫu giáo hoặc trước đó, sớm nhất là từ 2 hoặc 3 tuổi.

Trong giai đoạn này, não bộ của trẻ nhỏ vẫn đang hình thành, có nghĩa là nó “dẻo” hơn hoặc dễ thay đổi hơn so với những lứa tuổi lớn hơn. Nhờ tính dẻo này mà các phương pháp điều trị có cơ hội hiệu quả hơn về lâu dài. Với sự can thiệp sớm, một số trẻ mắc chứng tự kỷ đạt được nhiều tiến bộ đến mức chúng không còn nằm trong phổ tự kỷ khi lớn lên.

Các chương trình can thiệp sớm có thể bao gồm:

Ngoài ra, cha mẹ và người chăm sóc có thể hỗ trợ trẻ tự kỷ chậm phát triển vận động bằng cách:

• Tạo môi trường hỗ trợ: cung cấp một môi trường an toàn, có cấu trúc và khuyến khích trẻ khám phá và phát triển các kỹ năng vận động.
• Khuyến khích hoạt động thể chất: khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất phù hợp với khả năng của mình, chẳng hạn như chơi ngoài trời, bơi lội hoặc tham gia các lớp học thể dục.
• Hợp tác với các chuyên gia: làm việc chặt chẽ với các chuyên gia y tế, giáo dục và trị liệu để phát triển kế hoạch can thiệp toàn diện cho trẻ.

Để hiểu rõ hơn về sự chậm trễ trong phát triển ngôn ngữ, đặc biệt là trong bối cảnh của chứng tự kỷ, chúng ta cần xem xét các mốc phát triển ngôn ngữ điển hình ở trẻ em:

• Từ 6-9 tháng: Bắt đầu bập bẹ.
• Từ 10-12 tháng: Nói những từ đơn giản như “ba” hoặc “mẹ”.
• Từ 18 tháng: Biết khoảng 20 từ.
• Từ 2 tuổi: Bắt đầu ghép hai từ với nhau.
• Từ 3 tuổi: Nói thành câu đơn giản và có thể hiểu được bởi người lạ.
• Từ 4 tuổi: Nói thành câu phức tạp hơn và có thể kể chuyện.
• Từ 5 tuổi: Sử dụng ngôn ngữ gần giống với người lớn.

Chậm phát triển vận động là một rối loạn đi kèm phổ biến ở trẻ tự kỷ, góp phần vào những thách thức chung mà trẻ em trong phổ tự kỷ phải đối mặt. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời có thể giúp cải thiện đáng kể kỹ năng vận động, chất lượng cuộc sống và khả năng hòa nhập xã hội của trẻ.

Cha mẹ và người chăm sóc cần chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ và can thiệp sớm, hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia để xây dựng kế hoạch hỗ trợ và can thiệp phù hợp với nhu cầu của từng trẻ, từ đó tạo điều kiện tốt nhất để trẻ phát triển toàn diện.

Nguồn trích dẫn

1. Autism spectrum disorder – Symptoms and causes – Mayo Clinic.
2. Types of Developmental Delays in Children – NYU Langone Health.
3. What are Gross Motor Developmental Delays – The Warren Center
4. Developmental Delay: Symptoms, Causes, Treatment & More – Healthline.