Khó Khăn Trong Giao Tiếp Ở Trẻ Tự Kỷ

Trẻ tự kỷ thường gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp, gây ảnh hưởng đến khả năng tương tác và hòa nhập với thế giới xung quanh. Việc nhận biết sớm các khó khăn này và có những can thiệp kịp thời là vô cùng quan trọng để giúp trẻ phát triển các kỹ năng giao tiếp cần thiết. Bài viết này Dawn Bridge sẽ cung cấp cho ba mẹ về các khó khăn trong giao tiếp thường gặp ở trẻ tự kỷ và nguyên nhân, các phương pháp hỗ trợ can thiệp, bên cạnh đó là các chương trình can thiệp hiệu quả.

Các khó khăn thường gặp

Trẻ tự kỷ có thể gặp khó khăn trong cả giao tiếp bằng lời nói và phi ngôn ngữ. Một số trẻ dường như không nghe thấy những gì bạn nói với chúng, không trả lời khi được gọi tên hoặc dường như thờ ơ với bất kỳ nỗ lực giao tiếp nào của bạn. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là trẻ tự kỷ rất đa dạng, và một số trẻ có thể có những khả năng đặc biệt trong các lĩnh vực cụ thể.

Giao tiếp bằng lời nói

• Chậm nói: Trẻ có thể chậm phát triển ngôn ngữ so với trẻ cùng trang lứa, hoặc thậm chí không phát triển khả năng nói. Ví dụ, một số trẻ có thể không bập bẹ hoặc sử dụng từ cho đến khi được 2 tuổi hoặc muộn hơn.
• Khó khăn trong việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu nghĩa của từ, ngữ cảnh, hoặc sử dụng ngôn ngữ theo cách phù hợp. Ví dụ, trẻ có thể hiểu sai nghĩa bóng hoặc lời nói đùa.
• Echolalia: Trẻ lặp lại các từ hoặc cụm từ mà chúng nghe được mà không hiểu ý nghĩa. Đây có thể là cách trẻ cố gắng giao tiếp, hoặc cũng có thể là một dạng giao tiếp chính của trẻ. Ví dụ, trẻ có thể lặp lại câu hỏi “Con có muốn ăn kẹo không?” khi thực ra trẻ muốn tự mình ăn kẹo.
• Ngôn ngữ cứng nhắc: Trẻ sử dụng ngôn ngữ một cách máy móc, thiếu biểu cảm, hoặc nói những điều không liên quan đến cuộc trò chuyện. Ví dụ, trẻ có thể liên tục đếm từ một đến năm trong khi đang nói chuyện về một chủ đề khác.
• Giọng nói đơn điệu: Trẻ nói với giọng đều đều, thiếu ngữ điệu và cảm xúc.

Giao tiếp phi ngôn ngữ

• Khó khăn trong việc sử dụng và hiểu ngôn ngữ cơ thể: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc sử dụng nét mặt, cử chỉ, ánh mắt để giao tiếp hoặc hiểu được ý nghĩa của các tín hiệu phi ngôn ngữ từ người khác. Ví dụ, trẻ có thể không hiểu được ý nghĩa của việc nhíu mày hoặc gật đầu.
• Ít giao tiếp bằng mắt: Trẻ thường ít giao tiếp bằng mắt. Điều này là một đặc điểm của trẻ tự kỷ và không nhất thiết có nghĩa là trẻ thiếu tập trung hoặc không quan tâm đến cuộc trò chuyện.
• Hành vi bất thường: Trẻ có thể sử dụng các hành vi như la hét, tự làm đau bản thân, hoặc ăn vạ để giao tiếp khi không thể diễn đạt bằng lời nói.

Nguyên nhân gây khó khăn trong giao tiếp ở trẻ tự kỷ

Các khó khăn trong giao tiếp ở trẻ tự kỷ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Nghiên cứu cho thấy trẻ tự kỷ có sự khác biệt trong cấu trúc và chức năng não bộ, đặc biệt là ở những vùng liên quan đến xử lý ngôn ngữ và giao tiếp xã hội. Một số nguyên nhân khác bao gồm:

• Rối loạn xử lý giác quan: Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc xử lý thông tin từ các giác quan, khiến chúng bị quá tải bởi các kích thích từ môi trường và khó tập trung vào giao tiếp. Ví dụ, tiếng ồn lớn hoặc ánh sáng chói có thể khiến trẻ khó tập trung vào lời nói.
• Khó khăn trong việc hiểu và sử dụng các quy tắc xã hội: Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc hiểu các quy tắc xã hội, các tín hiệu phi ngôn ngữ, và cách thức tương tác phù hợp trong các tình huống xã hội.
• Thiếu động lực giao tiếp: Do khó khăn trong việc hiểu và đáp ứng các tín hiệu xã hội, trẻ tự kỷ có thể thiếu động lực để giao tiếp với người khác.
• Apraxia hoặc rối loạn vận động miệng: Một số trẻ tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc điều khiển các cơ quan nói, gây ảnh hưởng đến khả năng phát âm và nói

Các phương pháp hỗ trợ giao tiếp

Có nhiều phương pháp hỗ trợ giao tiếp khác nhau cho trẻ tự kỷ, bao gồm:

• Sử dụng ngôn ngữ đơn giản, rõ ràng: Nói chậm, sử dụng các câu ngắn gọn, dễ hiểu, và nhấn mạnh các từ khóa quan trọng. Tránh đặt những câu hỏi mở và sử dụng câu hỏi ngắn khi cần thiết.
• Kết hợp ngôn ngữ với hình ảnh và cử chỉ: Sử dụng hình ảnh, biểu tượng, hoặc cử chỉ để minh họa cho lời nói, giúp trẻ dễ dàng hiểu và ghi nhớ.
• Tạo môi trường giao tiếp tích cực: Khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động vui chơi, tương tác xã hội, và tạo cơ hội cho trẻ giao tiếp trong các tình huống thực tế.
• Sử dụng các công cụ hỗ trợ giao tiếp: Sử dụng bảng giao tiếp, thiết bị hỗ trợ giọng nói, hoặc các phần mềm giao tiếp trên máy tính bảng để giúp trẻ diễn đạt nhu cầu và suy nghĩ của mình.
• Sử dụng các hỗ trợ trực quan: Sử dụng các hỗ trợ trực quan như biểu tượng, lịch trình, hoặc truyện xã hội để giúp trẻ hiểu các tình huống xã hội và các kỳ vọng.

Giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC)

Giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC) là việc sử dụng các phương pháp giao tiếp phi lời nói như ký hiệu, hình ảnh, hoặc thiết bị hỗ trợ giọng nói để bổ sung hoặc thay thế cho lời nói. AAC có thể giúp trẻ tự kỷ giao tiếp hiệu quả hơn khi gặp khó khăn với lời nói.

Có hai loại hệ thống AAC: không cần hỗ trợ (ví dụ như cử chỉ, nét mặt) và cần hỗ trợ (ví dụ như hình ảnh, thiết bị). AAC có thể được sử dụng cho mọi lứa tuổi và không yêu cầu bất kỳ kỹ năng tiên quyết nào.

Lợi ích của AAC bao gồm:

• Giúp trẻ tự kỷ diễn đạt nhu cầu và mong muốn.
• Thúc đẩy sự phát triển kỹ năng giao tiếp.
• Tăng cường sự tham gia xã hội.
• Giảm thiểu sự thất vọng và hành vi không mong muốn.

Các chương trình can thiệp sớm

Can thiệp sớm đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trẻ tự kỷ phát triển kỹ năng giao tiếp. Nghiên cứu cho thấy can thiệp sớm có thể cải thiện đáng kể sự phát triển ngôn ngữ, tương tác xã hội, và kết quả học tập của trẻ.

Một số chương trình can thiệp sớm phổ biến bao gồm:

• Trị liệu ngôn ngữ: Giúp trẻ cải thiện kỹ năng nói, nghe, hiểu, và sử dụng ngôn ngữ.
• Trị liệu hành vi ứng dụng (ABA): Sử dụng các kỹ thuật phân tích hành vi để khuyến khích các hành vi giao tiếp tích cực và giảm thiểu các hành vi không mong muốn.
• Can thiệp dựa trên trò chơi: Sử dụng trò chơi để dạy trẻ các kỹ năng xã hội, giao tiếp, và thích ứng.
• Hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh (PECS): Dạy trẻ sử dụng hình ảnh để giao tiếp và diễn đạt nhu cầu.

Ngoài ra, mỗi tiểu bang ở Hoa Kỳ đều có chương trình can thiệp sớm dành cho trẻ em từ sơ sinh đến 2 tuổi được chẩn đoán mắc chứng chậm phát triển hoặc khuyết tật, bao gồm cả ASD. Các chương trình này được quy định bởi Phần C của Luật Công 108-77: Đạo luật Cải thiện Giáo dục Người Khuyết tật (2004), đôi khi được gọi là “IDEA”.

Kết luận

Khó khăn trong giao tiếp là một trong những thách thức lớn đối với trẻ tự kỷ. Việc nhận biết sớm, can thiệp kịp thời, và áp dụng các phương pháp hỗ trợ phù hợp sẽ giúp trẻ cải thiện kỹ năng giao tiếp, tăng cường khả năng tương tác xã hội, và hòa nhập tốt hơn với cộng đồng.

Cha mẹ và các chuyên gia cần phối hợp chặt chẽ để tạo ra một môi trường hỗ trợ tốt nhất cho sự phát triển của trẻ. Điều này bao gồm việc tạo ra một môi trường giao tiếp tích cực, sử dụng ngôn ngữ đơn giản và rõ ràng, kết hợp ngôn ngữ với hình ảnh và cử chỉ, sử dụng các công cụ hỗ trợ giao tiếp khi cần thiết, và tham gia vào các chương trình can thiệp sớm. Việc can thiệp sớm và hỗ trợ liên tục có thể giúp trẻ tự kỷ phát triển các kỹ năng giao tiếp cần thiết để thành công trong cuộc sống.

Nguồn trích dẫn

1. Autism and Communication Problems – Salus University Health.
2. Understanding and developing communication – National Autistic Society.
3. Common Speech & Communication Difficulties Associated With Autism – NAPA Center.
4. ASD: Most Common Speech & communication Issues Children Face – Stamurai.
5. Autism communication strategies – LeafWing Center

Đọc thêm

Không Dung Nạp Thức Ăn Và Chậm Phát Triển Ở Trẻ Tự Kỷ

Chậm Nói Ở Trẻ Tự Kỷ

Khó Ngủ – Rối Loạn Đi Kèm Ở Trẻ Tự Kỷ

Rối Loạn Lưỡng Cực Ở Trẻ Tự Kỷ