Rối loạn vận động ở trẻ rối loạn phổ tự kỷ

Rối loạn vận động ở trẻ tự kỷ có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, từ dáng đi bất thường, vụng về đến khó khăn trong việc thực hiện các động tác tinh tế như viết hoặc cài cúc áo. Bài viết này của Dawn Bridge sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về rối loạn vận động ở trẻ rối loạn phổ tự kỷ, bao gồm các triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và phương pháp can thiệp.

Rối loạn vận động ở trẻ ASD

Rối loạn vận động là một trong những khía cạnh ít được chú ý đến ở trẻ tự kỷ. Ước tính có đến 87% trẻ em mắc chứng tự kỷ gặp phải một số dạng khó khăn về vận động, từ dáng đi không điển hình đến các vấn đề về chữ viết tay. Phần lớn các nghiên cứu (92,5%) chỉ ra rằng 50–88% trẻ em mắc chứng ASD bị suy giảm vận động đáng kể khi đánh giá vận động tiêu chuẩn và/hoặc bảng câu hỏi chức năng.

Sự chậm trễ trong phát triển có thể ảnh hưởng đến các kỹ năng vận động thô và tinh của trẻ, chẳng hạn như đi bộ và nhảy, đến các nhiệm vụ vận động tinh vi hơn như viết hoặc cài cúc áo. Mục tiêu của vật lý trị liệu là thu thập thông tin từ cha mẹ, đánh giá khả năng vận động của trẻ và thiết kế các bài tập phù hợp để cải thiện các kỹ năng vận động.

Các loại rối loạn vận động thường gặp ở trẻ ASD

Các rối loạn vận động ở trẻ em mắc chứng tự kỷ có thể được chia thành hai loại: vận động rập khuôn (ví dụ: vỗ tay) và sự khác biệt về kiểm soát và phối hợp vận động (ví dụ: mất ổn định tư thế, phối hợp tay-mắt). Dưới đây là một số loại rối loạn vận động thường gặp ở trẻ ASD:

Ảnh hưởng của rối loạn vận động

Các vấn đề về vận động có thể ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày của trẻ em mắc chứng ASD. Khó khăn với các kỹ năng vận động thô có thể khiến trẻ khó tham gia các hoạt động thể chất và thể thao, điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và sự tương tác xã hội của trẻ. Trẻ cũng có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động tự chăm sóc bản thân, chẳng hạn như mặc quần áo và ăn uống, cũng như tham gia vào các hoạt động học tập và vui chơi.

Bắt chước vận động ở trẻ

Khả năng bắt chước vận động đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ em, đặc biệt là trong việc học hỏi các kỹ năng mới và tương tác xã hội. Trẻ em mắc chứng ASD thường gặp khó khăn trong việc bắt chước các động tác của người khác, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng học hỏi, giao tiếp và hòa nhập xã hội của trẻ.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân chính xác gây ra rối loạn vận động ở trẻ ASD vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể đóng góp vào sự phát triển của các vấn đề này, bao gồm:

• Sự khác biệt trong cấu trúc và phát triển não bộ
• Các đột biến gen
• Sự kết nối kém giữa các vùng não
• Tăng động khớp/giảm trương lực cơ
• Lo lắng

Các yếu tố nguy cơ

Mặc dù các vấn đề về vận động có xu hướng nghiêm trọng nhất ở những người tự kỷ bị khuyết tật trí tuệ, nhưng chúng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai trong phổ tự kỷ. Ví dụ, những người mắc chứng tự kỷ mang đột biến tự phát có khả năng gặp các vấn đề về vận động cao hơn, bất kể họ có bị khuyết tật trí tuệ hay không.

Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán rối loạn vận động

Việc chẩn đoán rối loạn vận động ở trẻ ASD thường bao gồm các đánh giá lâm sàng toàn diện, chẳng hạn như:

• Quan sát lâm sàng: Các chuyên gia y tế sẽ quan sát các chuyển động và hành vi của trẻ để xác định bất kỳ sự bất thường hoặc chậm trễ nào trong phát triển vận động.
• Thử nghiệm tiêu chuẩn hóa: Có nhiều bài kiểm tra tiêu chuẩn hóa có sẵn để đánh giá các kỹ năng vận động.
• Báo cáo của cha mẹ và giáo viên: Thông tin từ cha mẹ và giáo viên về các kỹ năng vận động và hành vi của trẻ có thể giúp ích cho quá trình chẩn đoán.
• Công cụ đánh giá phát triển thần kinh: Một số công cụ đánh giá phát triển thần kinh có thể được sử dụng để đánh giá các dấu hiệu rối loạn vận động ở trẻ em mắc chứng ASD.
• Đánh giá sự liên kết giữa vận động và giao tiếp: Kỹ năng vận động và giao tiếp (cả bằng lời nói và phi ngôn ngữ) có liên quan với nhau, và có thể giả thuyết về vai trò gây bệnh của rối loạn chức năng vận động sớm trong sự phát triển của chứng tự kỷ.
• Chẩn đoán rối loạn phối hợp phát triển (DCD): Mặc dù bản chất của các vấn đề về vận động và chức năng ở trẻ ASD phù hợp với DCD, nhưng rối loạn này thường không được chẩn đoán đầy đủ ở nhóm trẻ này.

Điều trị rối loạn vận động

Mục tiêu của điều trị rối loạn vận động ở trẻ ASD là cải thiện các kỹ năng vận động, tăng cường sự độc lập và nâng cao chất lượng cuộc sống của trẻ. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Vật lý trị liệu
• Liệu pháp vận động
• Liệu pháp ngôn ngữ
• Các chương trình thể thao thích ứng
• Yoga, võ thuật và liệu pháp vận động liên quan đến âm nhạc
• Nhảy Trampoline
• Bơi lội
• Chơi với dụng cụ
• Khuyến khích hoạt động thể chất
• Cung cấp thông tin cảm giác
• Kết hợp các thói quen hàng ngày
• Tham gia tích cực của cha mẹ

Rối loạn vận động là một vấn đề phổ biến ở trẻ em mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ, ảnh hưởng đến khả năng vận động, học tập và hòa nhập xã hội của trẻ. Các rối loạn này có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau và có liên quan đến sự khác biệt trong cấu trúc và chức năng não bộ. Việc chẩn đoán và can thiệp sớm là điều cần thiết để giúp trẻ em mắc chứng rối loạn vận động đạt được tiềm năng tối đa của mình.

Cha mẹ và người chăm sóc nên hợp tác với các chuyên gia y tế để phát triển kế hoạch điều trị toàn diện, kết hợp vật lý trị liệu, liệu pháp nghề nghiệp, liệu pháp ngôn ngữ và các phương pháp can thiệp khác. Sự khác biệt về kỹ năng vận động là một mục tiêu lâm sàng quan trọng cần được chú ý nhiều hơn trong việc đánh giá và can thiệp cho trẻ có nhu cầu đặc biệt.

Cần có cách tiếp cận đa ngành, với sự tham gia của các bác sĩ nhi khoa, nhà tâm lý học, nhà trị liệu nghề nghiệp và nhà vật lý trị liệu, để đánh giá và điều trị hiệu quả. Các nghiên cứu đang diễn ra tiếp tục làm sáng tỏ nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ của rối loạn vận động ở trẻ ASD, đồng thời mở đường cho các phương pháp điều trị và can thiệp hiệu quả hơn.

Nguồn trích dẫn

1. Autism Spectrum Disorder (ASD) – Nationwide Children’s Hospital 
2. Signs and Symptoms of Autism Spectrum Disorder – CDC. 
3. Autism Spectrum Disorder and Motor Development – Physiopedia.