Liệu Pháp Hành Vi Cho Trẻ Tự Kỷ

Liệu pháp hành vi là một phương pháp điều trị quan trọng cho trẻ tự kỷ, giúp trẻ cải thiện các kỹ năng giao tiếp, xã hội, học tập và thích ứng với cuộc sống hàng ngày. Bài viết này Dawn Bridge sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về liệu pháp hành vi, hiệu quả của nó đối với trẻ tự kỷ, cũng như thông tin về các trung tâm trị liệu uy tín tại Hà Nội.

Liệu pháp hành vi là gì?

Liệu pháp hành vi là một dạng can thiệp trị liệu tập trung vào việc thay đổi các hành vi không mong muốn. Nó dựa trên nguyên tắc cốt lõi rằng mọi hành vi đều là kết quả của quá trình học hỏi và do đó có thể được điều chỉnh. Thay vì tập trung vào quá khứ, liệu pháp hành vi hướng đến việc xác định và giải quyết các vấn đề hiện tại. Mục tiêu chính là củng cố những hành vi tích cực, lành mạnh và loại bỏ những hành vi gây trở ngại cho sự phát triển của trẻ. Liệu pháp hành vi được áp dụng rộng rãi trong điều trị nhiều rối loạn tâm lý, bao gồm chứng tự kỷ.

Liệu pháp hành vi hoạt động dựa trên việc điều chỉnh hành vi bằng cách củng cố các hành vi thích nghi và loại bỏ các hành vi không mong muốn. Việc loại bỏ hành vi có thể đạt được bằng cách phớt lờ hành vi đó hoặc thông qua điều hòa ác cảm. Ví dụ, để giúp một người cai rượu, liệu pháp điều hòa ác cảm có thể được sử dụng bằng cách kết hợp việc uống rượu với một trải nghiệm tiêu cực, chẳng hạn như cảm giác buồn nôn do thuốc gây ra. Sự liên kết này sẽ dần dần hình thành ác cảm với rượu, từ đó thay đổi hành vi.

Lịch sử của liệu pháp hành vi bắt nguồn từ chủ nghĩa hành vi, một trường phái tư tưởng cho rằng hành vi của con người được hình thành từ môi trường xung quanh. Edward Thorndike là một trong những người đầu tiên đề cập đến ý tưởng điều chỉnh hành vi.

Các loại liệu pháp hành vi cho trẻ tự kỷ

Có nhiều loại liệu pháp hành vi khác nhau được sử dụng để điều trị cho trẻ tự kỷ. Một số loại phổ biến bao gồm:

• Phân tích hành vi ứng dụng (ABA): Đây là phương pháp can thiệp hành vi được biết đến nhiều nhất và được áp dụng rộng rãi cho trẻ tự kỷ. ABA tập trung vào việc dạy các kỹ năng mới và thay đổi hành vi thông qua củng cố tích cực và các kỹ thuật khác. Có hai kiểu dạy ABA chính là huấn luyện thử nghiệm rời rạc (DTT) và huấn luyện phản ứng then chốt (PRT). DTT sử dụng hướng dẫn từng bước để dạy một hành vi hoặc n ứng mong muốn. Các bài học được chia nhỏ thành các phần đơn giản nhất và các câu trả lời cũng như hành vi mong muốn sẽ được khen thưởng. Các câu trả lời và hành vi không mong muốn sẽ bị bỏ qua. Ngược lại, PRT diễn ra trong môi trường tự nhiên hơn là môi trường lâm sàng. Mục tiêu của PRT là cải thiện một số “kỹ năng then chốt” để từ đó giúp người bệnh học được nhiều kỹ năng khác.
• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): CBT là một phương pháp trị liệu tâm lý phổ biến, trong đó nhà trị liệu làm việc với cá nhân trong một số buổi nhất định, có thể kéo dài hơn 8-12 tuần, tùy thuộc vào đứa trẻ. CBT giúp trẻ xác định và thay đổi những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực góp phần gây ra các vấn đề về hành vi. Đối với trẻ em, CBT thường được kết hợp với liệu pháp trò chơi để giúp trẻ thoải mái thể hiện những cảm xúc và suy nghĩ của mình. Bằng cách quan sát trẻ chơi, nhà trị liệu có thể hiểu được những gì trẻ không thoải mái hoặc không thể diễn đạt.
• Huấn luyện kỹ năng xã hội: Loại liệu pháp này tập trung vào việc dạy trẻ các kỹ năng xã hội cần thiết để tương tác với những người khác, chẳng hạn như giao tiếp bằng mắt, chia sẻ và luân phiên.
• Can thiệp hành vi sớm chuyên sâu: Các chương trình can thiệp sớm chuyên sâu này giải quyết các kỹ năng xã hội, sự chú ý, giấc ngủ, vui chơi, lo lắng, tương tác của cha mẹ và các hành vi thách thức. Các chương trình này thường kéo dài từ 12 tuần đến 3 năm và được tổ chức tại nhà, trường học và phòng khám. Điều quan trọng cần lưu ý là can thiệp sớm bởi một nhóm các chuyên gia là rất quan trọng đối với trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ. Nhóm này có thể bao gồm nhà tâm lý học, nhà trị liệu ngôn ngữ và nhà trị liệu nghề nghiệp hoặc vật lý trị liệu. Thông qua điều trị chuyên sâu, các chuyên gia này có thể giúp con bạn phát triển các kỹ năng ngôn ngữ, xã hội và hành vi phù hợp với lứa tuổi.

Hiệu quả của liệu pháp hành vi đối với trẻ tự kỷ

Liệu pháp hành vi đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc điều trị chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng liệu pháp ABA có tỷ lệ thành công hơn 89% trong điều trị ASD ở trẻ em. Liệu pháp hành vi có thể giúp trẻ tự kỷ cải thiện các kỹ năng sau:

• Kỹ năng giao tiếp: Trẻ có thể học cách giao tiếp hiệu quả hơn bằng lời nói, cử chỉ hoặc hình ảnh.
• Kỹ năng xã hội: Trẻ có thể học cách tương tác với những người khác một cách phù hợp hơn, chẳng hạn như chia sẻ, luân phiên và giao tiếp bằng mắt.
• Kỹ năng thích ứng: Trẻ có thể học các kỹ năng tự chăm sóc bản thân, chẳng hạn như ăn mặc, vệ sinh cá nhân và ăn uống.
• Hành vi: Liệu pháp hành vi có thể giúp giảm các hành vi có vấn đề, chẳng hạn như gây hấn, tự làm hại bản thân và các hành vi lặp đi lặp lại.

Can thiệp sớm là chìa khóa trong điều trị ASD bằng liệu pháp hành vi. Các nghiên cứu đã liên tục chỉ ra rằng bắt đầu trị liệu càng sớm càng tốt, lý tưởng nhất là trước sáu tuổi, sẽ dẫn đến kết quả tốt hơn trong sự phát triển của trẻ. Não bộ đang phát triển có thể học các kỹ năng mới, bao gồm cả ngôn ngữ, hiệu quả hơn. Liệu pháp hành vi sớm chuyên sâu đã chứng minh những cải thiện lâu dài ở trẻ em mắc ASD, bằng chứng là một cuộc theo dõi được thực hiện 19 năm sau khi can thiệp ban đầu.

Sự tham gia của cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của liệu pháp hành vi. Các can thiệp hành vi do cha mẹ thực hiện đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc cải thiện các thiếu sót cốt lõi của trẻ em mắc ASD, chẳng hạn như kỹ năng giao tiếp xã hội và các hành vi lặp đi lặp lại. Cha mẹ được khuyến khích tham gia tích cực vào các buổi trị liệu và học các kỹ thuật dựa trên bằng chứng để hỗ trợ sự phát triển của con mình.

Kết luận

Liệu pháp hành vi là một phương pháp điều trị hiệu quả cho trẻ tự kỷ, giúp trẻ cải thiện các kỹ năng quan trọng và hòa nhập tốt hơn với cộng đồng. Việc lựa chọn trung tâm trị liệu phù hợp với nhu cầu của con em mình là rất quan trọng. Cha mẹ nên tìm hiểu kỹ về các phương pháp trị liệu, kinh nghiệm của các chuyên gia, cũng như chi phí và thời gian điều trị tại từng trung tâm. Bên cạnh đó, sự tham gia tích cực của cha mẹ trong quá trình trị liệu cũng đóng vai trò then chốt để đạt được kết quả tốt nhất. 

Nguồn trích dẫn

1. Behavioral Therapy: Definition, Types, Techniques, Efficacy – Verywell Mind.
2. Behavioral Therapies: Key Interventions in ASD – Kennedy Krieger Institute.
3. Treatment and Intervention for Autism Spectrum Disorder – CDC.
4. Types of therapy for autism: 8 therapies to consider | Autism Resources.
5. Therapies for Children With Autism Spectrum Disorder – Effective Health Care Program

Đọc thêm

Thiếu Hụt Vitamin Ở Trẻ Tự Kỷ: Tìm Hiểu Và Bổ Sung

Rối Loạn Đi Kèm Ở Trẻ Tự Kỷ

Chậm Phát Triển Trí Tuệ Ở Trẻ Tự Kỷ

Quản Lý Hành Vi Cho Trẻ Tự Kỷ