Hành Vi Bất Thường của Trẻ Tự Kỷ thường khác biệt so với trẻ phát triển điển hình. Việc nhận biết và thấu hiểu những hành vi này là bước đầu tiên để hỗ trợ và giúp trẻ phát triển tốt nhất. Bài viết này Dawn Bridge sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn chi tiết về Hành Vi Bất Thường của Trẻ Tự Kỷ, từ những biểu hiện phổ biến đến nguyên nhân và cách can thiệp hiệu quả.

1. Các Hành Vi Bất Thường của Trẻ Tự Kỷ Thường Gặp

Hành vi của trẻ tự kỷ thể hiện đa dạng và khác nhau ở mỗi trẻ. Một số hành vi thường gặp bao gồm:

• Hành vi của trẻ tự kỷ liên quan đến giao tiếp: Khó khăn trong giao tiếp bằng mắt, không phản ứng khi được gọi tên, chậm nói hoặc không nói, sử dụng ngôn ngữ lặp lại (echolalia), khó hiểu các tín hiệu xã hội.

• Hành vi của trẻ tự kỷ liên quan đến tương tác xã hội: Khó khăn trong việc chơi với trẻ khác, không chia sẻ đồ chơi, thích chơi một mình, không hiểu cảm xúc của người khác.

• Hành vi của trẻ tự kỷ liên quan đến vận động: Các động tác lặp đi lặp lại như vỗ tay, xoay người, lắc lư, đi nhón chân.

• Hành vi của trẻ tự kỷ liên quan đến giác quan: Nhạy cảm quá mức hoặc kém nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh, mùi vị, xúc giác. Ví dụ, trẻ có thể che tai khi nghe tiếng ồn lớn hoặc không phản ứng với đau.

• Hành vi của trẻ tự kỷ liên quan đến sở thích và thói quen: Thích thú với một số hoạt động hoặc đồ vật cụ thể một cách quá mức, khó thích nghi với thay đổi, tuân theo các thói quen cứng nhắc.

2. Nguyên Nhân Gây Ra Hành Vi Bất Thường của Trẻ Tự Kỷ

Nguyên nhân chính xác gây ra hành vi của trẻ tự kỷ vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường có thể đóng vai trò quan trọng.

Yếu tố Di truyền:

• Gen di truyền: Nghiên cứu cho thấy tự kỷ có tính di truyền cao. Nhiều gen khác nhau được cho là có liên quan đến sự phát triển của chứng tự kỷ, ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và chức năng thần kinh. Nếu trong gia đình có người bị tự kỷ, khả năng hành vi của các thành viên khác, đặc biệt là trẻ em, mắc chứng tự kỷ sẽ cao hơn.

• Đột biến gen: Một số trường hợp tự kỷ có thể liên quan đến đột biến gen tự phát, xảy ra ngẫu nhiên và không di truyền từ cha mẹ.

Yếu tố Môi trường:

Mặc dù chưa có kết luận chắc chắn, một số yếu tố môi trường được cho là có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ, bao gồm:

• Tuổi của cha mẹ: Nghiên cứu cho thấy trẻ sinh ra từ cha mẹ lớn tuổi có nguy cơ mắc tự kỷ cao hơn.

• Các biến chứng khi mang thai và sinh nở: Một số biến chứng như sinh non, nhẹ cân, nhiễm trùng khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ tự kỷ ở trẻ.

• Tiếp xúc với một số chất hóa học: Mặc dù vẫn cần thêm nghiên cứu, một số nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc với một số chất hóa học trong thời kỳ mang thai có thể làm tăng nguy cơ tự kỷ.

Sự Phát Triển Não Bộ:

• Khác biệt về cấu trúc và chức năng não: Nghiên cứu hình ảnh não cho thấy có sự khác biệt về cấu trúc và chức năng não ở trẻ tự kỷ so với trẻ phát triển điển hình. Những khác biệt này có thể ảnh hưởng đến cách trẻ xử lý thông tin, giao tiếp và tương tác xã hội, góp phần tạo nên hành vi của trẻ tự kỷ.

• Sự mất cân bằng chất dẫn truyền thần kinh: Một số nghiên cứu cho thấy sự mất cân bằng chất dẫn truyền thần kinh trong não có thể đóng vai trò trong sự phát triển của tự kỷ.

3. Can Thiệp và Hỗ Trợ Trẻ Tự Kỷ với Các Hành Vi Đặc Biệt

Việc can thiệp sớm và đúng cách có thể giúp trẻ tự kỷ cải thiện hành vi và phát triển các kỹ năng cần thiết. Một số phương pháp can thiệp hiệu quả bao gồm:

• Phân tích hành vi ứng dụng (ABA): Phương pháp này tập trung vào việc thay đổi hành vi thông qua hệ thống củng cố tích cực và tiêu cực.

• Trị liệu ngôn ngữ: Giúp trẻ cải thiện kỹ năng giao tiếp, bao gồm cả ngôn ngữ nói và phi ngôn ngữ.

• Trị liệu nghề nghiệp: Giúp trẻ phát triển các kỹ năng vận động, kỹ năng tự chăm sóc bản thân và kỹ năng tham gia các hoạt động hàng ngày.

• Giáo dục đặc biệt: Cung cấp chương trình giáo dục phù hợp với nhu cầu của từng trẻ.

4. Vai Trò của Gia Đình trong việc Hỗ Trợ Hành Vi Bất Thường của Trẻ Tự Kỷ

Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hành vi của trẻ tự kỷ. Cha mẹ cần:

• Tìm hiểu về tự kỷ: Nắm vững kiến thức về tự kỷ và hành vi của trẻ tự kỷ để có thể hiểu và hỗ trợ con tốt hơn.

• Kiên nhẫn và thấu hiểu: Chấp nhận và yêu thương con vô điều kiện.

• Tạo môi trường an toàn và ổn định: Giúp trẻ cảm thấy an toàn và thoải mái.

• Hợp tác với các chuyên gia: Làm việc chặt chẽ với các nhà trị liệu, giáo viên và các chuyên gia khác để xây dựng kế hoạch, can thiệp phù hợp cho con.

Kết Luận

Hành Vi Bất Thường của Trẻ Tự Kỷ là một phần của hội chứng tự kỷ. Việc thấu hiểu, chấp nhận và hỗ trợ đúng cách sẽ giúp trẻ tự kỷ hòa nhập cộng đồng và phát triển toàn diện. 

Hành Vi Bất Thường của Trẻ Tự Kỷ, dù đôi khi gây ra khó khăn và thách thức, cũng chính là “cửa sổ” để chúng ta nhìn vào thế giới nội tâm của trẻ. Đằng sau những hành vi “bất thường” đó là những nỗ lực của trẻ để giao tiếp, thể hiện bản thân và thích nghi với môi trường xung quanh. Vì vậy, thay vì phán xét hay cố gắng “ép buộc” trẻ thay đổi, hãy lắng nghe, quan sát và tìm hiểu nguyên nhân đằng sau những hành vi đó. Chỉ khi thấu hiểu được “ngôn ngữ” riêng của trẻ, chúng ta mới có thể đồng hành và hỗ trợ trẻ một cách hiệu quả.

Đọc thêm:

• Trẻ chậm nói có phải bị tự kỷ? Thấu hiểu mối liên hệ và cách phân biệt
• Những khó khăn của trẻ tự kỷ: Thấu hiểu để đồng hành và hỗ trợ
• Dấu hiệu tự kỷ theo độ tuổi (1-2 tuổi): Nhận biết sớm để can thiệp kịp thời