Những khó khăn của trẻ tự kỷ: Thấu hiểu để đồng hành và hỗ trợ

Trẻ em mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD) thường đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Những khó khăn của trẻ tự kỷ ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội, học tập và hòa nhập cộng đồng. Trong bài viết này Dawn Bridge sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những khó khăn của trẻ tự kỷ. Sẽ giúp cha mẹ, giáo viên và cộng đồng có cái nhìn thấu đáo hơn, từ đó xây dựng môi trường hỗ trợ và giúp trẻ tự kỷ phát triển tối đa tiềm năng của mình.

I. Khó khăn về giao tiếp của trẻ tự kỷ

Giao tiếp là một trong những thách thức lớn nhất đối với trẻ tự kỷ. Khó khăn của trẻ tự kỷ thể hiện ở nhiều khía cạnh:

• Giao tiếp bằng lời nói: Nhiều trẻ tự kỷ chậm nói hoặc gặp khó khăn trong việc diễn đạt suy nghĩ và nhu cầu của mình. Một số trẻ có thể không nói được, trong khi một số trẻ khác có thể nói được nhưng sử dụng ngôn ngữ một cách lặp đi lặp lại, không phù hợp ngữ cảnh hoặc khó hiểu.

• Giao tiếp phi ngôn ngữ: Trẻ tự kỷ thường khó khăn trong việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ cơ thể, nét mặt, ánh mắt. Chúng có thể tránh giao tiếp bằng mắt, không hiểu được ý nghĩa của cử chỉ, điệu bộ, hoặc có những biểu hiện nét mặt không phù hợp với tình huống.

• Giao tiếp xã hội: Khó khăn trong việc bắt đầu và duy trì cuộc trò chuyện, hiểu các quy tắc xã hội trong giao tiếp (như luân phiên nói chuyện, lắng nghe tích cực), chia sẻ sở thích và kết nối với người khác. Trẻ có thể không hiểu được hàm ý, lời nói bóng gió hoặc các tình huống xã hội phức tạp.

II. Khó khăn về tương tác xã hội của trẻ tự kỷ

Tương tác xã hội là một lĩnh vực then chốt mà khó khăn của trẻ tự kỷ gặp nhiều trở ngại:

• Thiếu sự quan tâm đến người khác: Trẻ có thể ít quan tâm đến việc tương tác với người khác, kể cả cha mẹ và người thân. Chúng có thể không tìm kiếm sự an ủi khi buồn hoặc không chia sẻ niềm vui với người khác. Điều này không phải do trẻ không có tình cảm, mà là do trẻ khó khăn trong việc thể hiện và nhận biết cảm xúc.

• Khó khăn trong việc hiểu cảm xúc của người khác: Trẻ tự kỷ thường khó khăn trong việc nhận ra và hiểu được cảm xúc của người khác thông qua nét mặt, giọng nói hoặc ngôn ngữ cơ thể. Điều này khiến trẻ khó khăn trong việc phản ứng một cách phù hợp trong các tình huống xã hội.

• Khó khăn trong việc xây dựng và duy trì mối quan hệ: Kết bạn, chơi với bạn bè và duy trì các mối quan hệ xã hội là một thách thức lớn đối với trẻ tự kỷ. Trẻ có thể không biết cách bắt chuyện, chia sẻ hoặc hợp tác với người khác.

III. Hành vi và khó khăn, lặp đi lặp lại của trẻ tự kỷ

• Hành vi lặp đi lặp lại: Trẻ tự kỷ thường có xu hướng thực hiện các hành vi lặp đi lặp lại như vỗ tay, xoay tròn, lắc lư người, xếp hàng đồ chơi… Những hành vi này có thể giúp trẻ tự kỷ cảm thấy an toàn và kiểm soát được môi trường xung quanh, nhưng cũng có thể gây ảnh hưởng đến việc học tập và sinh hoạt hàng ngày.

• Sở thích hạn chế: Trẻ tự kỷ thường có sở thích rất đặc biệt và tập trung vào một số lĩnh vực nhất định. Chúng có thể say mê một loại đồ chơi, một chủ đề hoặc một hoạt động nào đó một cách quá mức. Sự thay đổi, dù nhỏ, cũng có thể khiến trẻ lo lắng và phản ứng mạnh.

• Nhạy cảm với các kích thích giác quan: Nhiều trẻ tự kỷ có độ nhạy cảm khác thường với các kích thích giác quan như âm thanh, ánh sáng, mùi vị, xúc giác. Chúng có thể phản ứng quá mức hoặc quá ít với các kích thích này, gây khó khăn trong việc thích nghi với môi trường xung quanh.

IV. Khó khăn khác của trẻ tự kỷ

Ngoài những khó khăn của trẻ tự kỷ nêu trên, trẻ tự kỷ còn có thể gặp phải những khó khăn khác như:

• Khó khăn trong học tập: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ, xử lý thông tin và làm theo hướng dẫn.

• Các vấn đề về giấc ngủ: Rối loạn giấc ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc.

• Các vấn đề về tiêu hóa: Táo bón, tiêu chảy, đau bụng.

• Các vấn đề về hành vi: Hiếu động thái quá, hung tính, tự làm tổn thương mình.

Những khó khăn khác trẻ tự kỷ phả đối mặt

V. Hỗ trợ trẻ tự kỷ

Việc can thiệp và hỗ trợ sớm là rất quan trọng đối với khó khăn của trẻ tự kỷ. Một số phương pháp can thiệp phổ biến bao gồm liệu pháp hành vi, liệu pháp ngôn ngữ, liệu pháp nghề nghiệp và giáo dục đặc biệt. Cha mẹ, giáo viên và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ để tạo ra môi trường hỗ trợ tốt nhất cho trẻ tự kỷ phát triển.

Các liệu pháp can thiệp:

• Liệu pháp hành vi: Các liệu pháp như Phân tích hành vi ứng dụng (ABA) giúp trẻ học các kỹ năng mới, thay đổi hành vi không mong muốn và thích nghi với môi trường xung quanh. Trọng tâm của ABA là xác định các yếu tố tác động đến hành vi và sử dụng các kỹ thuật củng cố tích cực để khuyến khích hành vi mong muốn.

• Liệu pháp ngôn ngữ: Hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp, bao gồm cả giao tiếp bằng lời nói và phi ngôn ngữ. Liệu pháp này tập trung vào việc cải thiện khả năng hiểu và sử dụng ngôn ngữ, cũng như kỹ năng giao tiếp xã hội.

• Liệu pháp nghề nghiệp: Giúp trẻ phát triển các kỹ năng vận động tinh, vận động thô, kỹ năng tự chăm sóc bản thân và kỹ năng tham gia các hoạt động hàng ngày.

• Liệu pháp tích hợp cảm giác: Hỗ trợ trẻ điều chỉnh độ nhạy cảm với các kích thích giác quan, giúp trẻ thoải mái hơn trong môi trường xung quanh và giảm các hành vi tự kích thích.

VI. Kết luận

Thấu hiểu những khó khăn của trẻ tự kỷ là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đồng hành cùng trẻ trên hành trình phát triển. Mỗi trẻ tự kỷ là một cá thể riêng biệt với những đặc điểm và nhu cầu riêng. Điều quan trọng là cha mẹ, giáo viên và cộng đồng cần kiên nhẫn, quan tâm và tạo ra một môi trường yêu thương, chấp nhận và hỗ trợ, giúp trẻ tự kỷ phát huy tối đa tiềm năng của mình và hòa nhập vào cuộc sống. Sự chung tay của cả cộng đồng sẽ là nguồn động viên to lớn, giúp trẻ tự kỷ vượt qua những khó khăn và vươn tới một tương lai tươi sáng hơn. 

Đọc thêm

• Hiểu Về Hành Vi Của Trẻ Tự Kỷ: Một Cái Nhìn Chi Tiết
• Thuốc Cho Trẻ Rối Loạn Phổ Tự Kỷ (ASD): Lựa Chọn Và Cân Nhắc
• Rối Loạn Phổ Tự Kỷ: Triệu Chứng, Nguyên Nhân, Chẩn Đoán Và Điều Trị