Biểu Hiện Tự Kỷ Ở Trẻ Ba Mẹ Nên Biết

Tự kỷ là một rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến cách trẻ giao tiếp, tương tác xã hội, học tập và hành xử. Không có trẻ tự kỷ nào giống nhau, biểu hiện tự kỷ rất đa dạng và có thể từ nhẹ đến nặng. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu tự kỷ rất quan trọng để can thiệp kịp thời, giúp trẻ phát triển tối đa tiềm năng của mình. Bài viết này Dawn Bridge sẽ cung cấp cho ba mẹ những biểu hiện tự kỷ thường gặp ở trẻ, giúp ba mẹ có cái nhìn tổng quan và chủ động hơn trong việc quan sát và chăm sóc con.

Hạn chế trong tương tác xã hội

Một trong những dấu hiệu nổi bật của trẻ tự kỷ là khó khăn trong giao tiếp và tương tác xã hội. Điều này có thể nhận thấy ở các hành vi như:

• Tránh giao tiếp mắt: Trẻ thường không nhìn trực tiếp vào mắt người nói chuyện, có xu hướng nhìn lảng tránh.
• Không đáp ứng khi được gọi tên: Trẻ không quay lại hoặc phản ứng khi được gọi, đôi khi bị hiểu nhầm là trẻ có vấn đề về thính giác.
• Thiếu hứng thú với người khác: Trẻ ít hoặc không thể hiện mong muốn tham gia vào các hoạt động xã hội như chơi đùa với bạn bè hoặc người thân.
• Khó chia sẻ cảm xúc: Trẻ không biểu lộ niềm vui, nỗi buồn hoặc phấn khích khi có những sự kiện đặc biệt xảy ra.

• Hành vi chơi đơn độc: Trẻ thường thích chơi một mình và không quan tâm đến việc tham gia trò chơi nhóm hay tương tác với bạn đồng trang lứa.

Khó khăn trong giao tiếp ngôn ngữ

Khả năng ngôn ngữ của trẻ tự kỷ thường chậm phát triển hơn các bạn cùng tuổi hoặc có những đặc điểm khác biệt rõ rệt:

• Chậm nói: Trẻ không nói được từ đơn giản khi đến tuổi hoặc không có sự phát triển ngôn ngữ theo giai đoạn.
• Lặp lại từ hoặc cụm từ: Trẻ thường lặp lại lời nói của người khác (hiện tượng echolalia) mà không hiểu ý nghĩa của những từ đó.
• Không dùng ngôn ngữ phi ngôn từ: Trẻ ít sử dụng các cử chỉ, nét mặt, hoặc hành động để giao tiếp, chẳng hạn như không biết chỉ tay vào đồ vật muốn lấy.

• Khó khăn trong hội thoại: Trẻ có thể bắt đầu nói nhưng không biết cách duy trì hoặc phát triển nội dung trò chuyện.

Biểu hiện về hành vi và sở thích

Trẻ tự kỷ thường có các hành vi và sở thích đặc thù, điều này khiến trẻ khác biệt so với những trẻ khác:

• Hành vi lặp đi lặp lại: Trẻ có thể thường xuyên xoay tròn, vỗ tay, nhảy lắc hoặc thực hiện các hành động tương tự nhiều lần.
• Tập trung quá mức vào một chủ đề hoặc đồ vật: Ví dụ, trẻ có thể dành hàng giờ chỉ để xếp đồ chơi theo màu sắc mà không quan tâm đến cách chơi khác.
• Nhạy cảm hoặc kém nhạy cảm với môi trường xung quanh: Trẻ có thể sợ tiếng ồn lớn hoặc ánh sáng mạnh, trong khi lại ít phản ứng với đau hoặc lạnh.

• Khó chịu khi thay đổi thói quen: Một sự thay đổi nhỏ trong lịch trình hoặc môi trường sống cũng có thể khiến trẻ khó chịu hoặc mất kiểm soát.

Những dấu hiệu sớm ở trẻ nhỏ (từ 6 tháng đến 2 tuổi)

Ở trẻ nhỏ, các biểu hiện tự kỷ có thể tinh tế hơn nhưng vẫn có thể nhận biết nếu ba mẹ chú ý:

• Không có nụ cười xã hội: Trẻ ít hoặc không mỉm cười đáp lại khi được người lớn cưng nựng.
• Không bắt chước hành vi: Trẻ không cố gắng bắt chước các động tác hoặc âm thanh của người lớn, chẳng hạn như vẫy tay, bập bẹ.
• Không phản ứng với âm thanh: Trẻ có vẻ không quan tâm khi nghe thấy tiếng gọi hoặc tiếng động.

• Chậm đạt các mốc phát triển: Trẻ không bò, không biết vẫy tay hay chơi các trò chơi cơ bản như “ú òa” đúng với độ tuổi.

Hành động của ba mẹ khi thấy trẻ có biểu hiện tự kỷ

Nếu ba mẹ nhận thấy trẻ có những dấu hiệu trên, đây là những bước nên làm:

• Quan sát thêm các hành vi của trẻ: Lập một bảng ghi chú các hành vi bất thường của trẻ để giúp chuyên gia hiểu rõ hơn khi đánh giá.
• Tham vấn ý kiến bác sĩ: Đưa trẻ đi khám tại các cơ sở chuyên khoa nhi hoặc chuyên gia về rối loạn phát triển để được chẩn đoán và hướng dẫn chi tiết.

• Tìm kiếm hỗ trợ can thiệp sớm: Các chương trình can thiệp sớm như trị liệu hành vi, trị liệu ngôn ngữcó thể giúp cải thiện đáng kể kỹ năng của trẻ.

Sự hỗ trợ từ ba mẹ

Dù trẻ tự kỷ cần sự can thiệp chuyên môn, tình yêu thương và sự hỗ trợ từ gia đình là điều không thể thiếu:

• Kiên nhẫn và yêu thương: Hãy tạo một môi trường an toàn và tích cực cho trẻ học hỏi.
• Học hỏi về tự kỷ: Ba mẹ nên tìm hiểu thêm về tự kỷ qua các sách, hội thảo hoặc nhóm hỗ trợ.
• Tham gia cùng trẻ: Hãy chơi cùng trẻ, kể cả khi trẻ thích chơi một mình. Sự tham gia của ba mẹ sẽ giúp trẻ cảm thấy được kết nối và hỗ trợ.
• Lập kế hoạch can thiệp rõ ràng: Làm việc với chuyên gia để xây dựng kế hoạch giáo dục và trị liệu phù hợp với nhu cầu riêng của trẻ.

Kết luận

Tự kỷ là một rối loạn phát triển phức tạp và mỗi trẻ tự kỷ đều có những đặc điểm riêng. Việc nhận diện sớm các biểu hiện của tự kỷ không chỉ giúp cha mẹ có kế hoạch can thiệp phù hợp mà còn tạo điều kiện cho trẻ phát triển tốt nhất có thể. Cha mẹ nên quan tâm và theo dõi sự phát triển của trẻ, chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia nếu có bất kỳ mối lo ngại nào.