Trong giai đoạn phát triển, trẻ thường có nhu cầu khám phá, tìm hiểu mọi thứ xung quanh. Đặc biệt với lứa 2-5 tuổi, các bé thường xuyên chạy nhảy, nghịch ngợm không ngừng, đặc biệt là các bé trai hay còn gọi là trẻ hiếu động. Tuy nhiên, những biểu hiện này có thể dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng của rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) – một rối loạn phổ biến ở trẻ em, biểu hiện bằng hành vi nghịch ngợm, hiếu động quá mức, khó tập trung được gọi là trẻ tăng động khám phá thế giới xung quanh. “Con nhà mình sao mà nghịch quá!“, “Chẳng lúc nào chịu ngồi yên!“, “Bảo gì cũng không nghe“,… Đó là những lời than thở quen thuộc của không ít bậc phụ huynh khi chứng kiến con trẻ tăng động và hiếu động.
Tuy nhiên, giữa ranh giới mong manh của sự hồn nhiên, tinh nghịch tuổi thơ và những biểu hiện bất thường về tâm lý, nhiều bậc cha mẹ khó phân định đâu là trẻ hiếu động bình thường, đâu là trẻ tăng động. Hãy cùng chúng tôi Dawn Bridge tìm hiểu về một số dấu hiệu giúp phụ huynh phân biệt giữa trẻ tăng động và hiếu động, bài viết sẽ giúp bạn đọc thấu hiểu và có cách chăm sóc con yêu một cách khoa học và có hiệu quả nhất.
Sự khác biệt giữa trẻ tăng động và hiếu động khác nhau như thế nào?
Bệnh tăng động ngày càng xuất hiện nhiều ở trẻ nhỏ với các biểu hiện khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và cuộc sống của trẻ. Tuy nhiên, việc phân biệt giữa một đứa trẻ tăng động và hiếu động vẫn chưa thực sự rõ ràng. Đôi khi, chỉ là dấu hiệu của trẻ hiếu động nhưng lại bị cho là trẻ mắc chứng tăng động và cần điều trị. Ngược lại, trẻ bị tăng động thực sự lại không được chú ý vì cha mẹ chỉ nghĩ con hiếu động.

Trẻ tăng động và hiếu động là gì?
Để có thể phân biệt trẻ tăng động và hiếu động, chúng ta cần hiểu rõ các khái niệm của các hội chứng này:
- Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một chứng bệnh tâm lý thường gặp ở một số trẻ em có biểu hiện hiếu động hơn bình thường, đi kèm với giảm khả năng tập trung chú ý. Căn bệnh này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng học tập và gây khó khăn trong quan hệ với mọi người.
- Trẻ hiếu động thường có các hành động nghịch ngợm không liên tục và có chủ tâm. Trẻ hiếu động có thể tự điều chỉnh hành vi khi cảm thấy chưa quen với môi trường xung quanh, và thường chỉ nghịch khi cảm thấy an toàn, như khi có người thân hoặc người chăm sóc bên cạnh.
- Trẻ tăng động thường không điều chỉnh được hành vi của mình, dẫn đến ảnh hưởng tới mọi mặt cuộc sống, bao gồm suy giảm các chức năng xã hội, học tập và nghề nghiệp. Trẻ tăng động không duy trì được sự tập trung chú ý lâu dài. Ví dụ, khi xem phim hoạt hình, dù bộ phim rất hay, trẻ tăng động cũng không thể tập trung xem trong một thời gian dài.
Ví dụ cụ thể: Trẻ nhỏ khi xem một bộ phim yêu thích thường sẽ rất chăm chú, tập trung cao độ thậm chí xem quên ăn, quên ngủ xem bộ phim từ đầu tới cuối. Thế nhưng đối với trẻ tăng động dù bộ phim có hay và hấp dẫn tới mức nào, trẻ cũng sẽ không tập trung ngồi xem trong một thời gian dài. Trẻ tăng động không duy trì được sự tập trung, chú ý lâu và tùy thuộc vào mức độ giảm chú ý.
Trái lại, trẻ hiếu động có thể tập trung vào những thứ mà chúng thực sự thích thú và tỏ ra khó chịu khi bị ai đó làm phiền. Ở môi trường lạ, trẻ hiếu động chưa tiếp xúc bao giờ, trẻ hiếu động sẽ có sự thăm dò dể cảm nhận những người xung quanh, ở môi trường mà trẻ thật sự cảm thấy an toàn chúng sẽ nghịch ngợm.

Vậy làm thế nào để phân biệt chính xác trẻ tăng động và hiếu động?
Theo chuyên gia tâm lý Trần Thị Tuyết Hồng, chìa khóa nằm ở tần suất, mức độ cũng như khả năng kiểm soát hành vi của trẻ. Bảng so sánh chi tiết dưới đây sẽ là “kim chỉ nam“ giúp phụ huynh nhận biết trẻ tăng động và hiếu động rõ hơn.
| Đặc điểm | Trẻ tăng động | Trẻ hiếu động |
| Khái niệm | Rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến khả năng chú ý, kiểm soát hành vi, điều khiển cảm xúc. | Đặc điểm tâm lý lứa tuổi, biểu hiện của sự phát triển tự nhiên. |
| Lứa tuổi | Khởi phát từ 3-11 tuổi và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. | Thường gặp ở giai đoạn 2-5 tuổi sau khi trẻ biết đi, do trẻ tò mò và muốn khám phá mọi thứ xung quanh. Sau thời gian này, các hành vi của trẻ sẽ bớt dần và quy củ hơn. |
| Biểu hiện nghịch ngợm | Trẻ tăng động nghịch ngợm mọi lúc, mọi nơi không ngại người lạ và không biết đâu là hành vi nguy hiểm. | Trẻ chỉ nghịch ở những nơi đã quen thuộc hoặc khi có mặt người thân. Nhưng lại hơi dè dặt khi tiếp xúc với người lạ. |
| Khả năng tập trung | Trẻ tăng động khó có thể ngồi yên một chỗ trong vòng 5 phút, khả năng tập trung rất kém, cần người giám sát. | Trẻ hiếu động có thể tập trung chơi hoặc ngồi học một mình mà không cần người giám sát. |
| Kỹ năng giao tiếp, Ngôn ngữ | Nói rất nhiều, nói tự do, nói những câu vô nghĩa thậm chí nói chen ngang nói ngắt lời người lớn, nhiều trẻ tăng động còn trả lời trước khi được hỏi. Có nguy cơ cao gặp các vấn đề về ngôn ngữ như: chậm nói, rối loạn ngôn ngữ,… | Nói vừa phải hay nói khi được hỏi đến, một số trẻ hiếu động nói nhiều khi đúng chủ đề mà trẻ thích thú hay quan tâm. Ngôn ngữ của trẻ hiếu động hoàn toàn phát triển bình thường. |
| Khả năng tiếp thu | Trẻ tăng động thường khó tiếp thu lời của cha mẹ, thầy cô và thích làm theo ý của bản thân mình. | Trẻ có khả năng tư duy, tiếp thu tốt nhưng một số trẻ hơi khó bảo và bướng bỉnh. |
| Khả năng kiểm soát cảm xúc | Cảm xúc của trẻ thất thường, dễ dàng nổi cáu hay ăn vạ khi không thích hoặc không vừa ý một việc gì đó; nhiều trẻ còn có những hành vi đánh bạn hay tự làm tổn thương chính bản thân mình. | Tâm tính ổn định, biết tự kiểm soát cảm xúc của bản thân mình. |
| Giấc ngủ | Trẻ tăng động hay bị rối loạn giấc ngủ. khó ngủ, mất ngủ, quấy khóc,… | Chỉ giật mình quấy khóc nếu ngày hôm đó trẻ gặp vấn đề về sức khỏe hay hoạt động quá nhiều. |
| Ảnh hưởng đến cuộc sống | Ảnh hưởng tiêu cực đến học tập, giao tiếp, quan hệ bạn bè, gia đình,… | Không ảnh hưởng quá nhiều đế học tập và các mối quan hệ xã hội. |

Biện pháp cho trẻ tăng động và hiếu động quá mức
Dù là trẻ hiếu động bình thường hay trẻ mắc chứng tăng động giảm chú ý, thì tình yêu thương và sự chăm sóc tận tâm của gia đình, nhà trường và xã hội chính là “liều thuốc“ diệu kỳ giúp trẻ vượt qua mọi thử thách và phát triển toàn diện.
“Nghệ Thuật“ chăm sóc trẻ tăng động và hiếu động
-
Lắng nghe và thấu hiểu: Hãy kiên nhẫn lắng nghe con trẻ, cố gắng thấu hiểu những mong muốn, suy nghĩ của con dù con có là trẻ tăng động và hiếu động, nghịch ngợm đến mức nào.
-
Thiết lập kỷ luật tích cực: Thay vì la mắng, trừng phạt, hãy dạy con hiểu rõ giới hạn cho phép và hậu quả của việc không tuân thủ quy định.
-
Khen thưởng đúng lúc: Hãy khen ngợi con ngay khi con làm đúng, điều này giúp con tự tin và có động lực để tiếp tục phát huy.
-
Tạo không gian vận động: Hãy cho con thoải mái vận động, chơi những trò chơi ngoài trời để giải toả năng lượng dư thừa.
-
Hạn chế tiếp xúc với thiết bị điện tử: Việc lạm dụng tivi, điện thoại, máy tính bảng... sẽ khiến trẻ thêm hiếu động, khó tập trung. Thay vào đó, hãy khuyến khích con tham gia các hoạt động bổ ích như đọc sách, vẽ, chơi cầu lông, bơi lội...
“Bạn đồng hành“ cùng trẻ tăng động và hiếu động
-
Kiên nhẫn và bao dung: Hãy nhớ rằng trẻ bị ADHD không phải là “đứa trẻ hư“, mà là “đứa trẻ cần được yêu thương nhiều hơn“. Hãy kiên nhẫn, bao dung và luôn đồng hành cùng con trên mọi nẻo đường.
-
Tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia: Đừng ngại ngùng tìm kiếm sự giúp đỡ từ các bác sĩ chuyên khoa, nhà tâm lý để con được chẩn đoán và điều trị kịp thời, hiệu quả.
-
Tạo môi trường an toàn, tích cực: Hãy tạo cho con môi trường sống và học tập an toàn, thoải mái, giàu tính nhân văn, giúp con tự tin hòa nhập cộng đồng.
-
Giúp con phát huy tiềm năng: Mỗi đứa trẻ đều có những điểm mạnh riêng. Hãy quan sát, phát hiện và khuyến khích con phát triển những khả năng tiềm ẩn của mình.

Kết Luận
Việc phân biệt giữa trẻ tăng động và hiếu động là rất quan trọng để đảm bảo trẻ nhận được sự hỗ trợ phù hợp. Hiếu động bình thường là một phần của sự phát triển tự nhiên, trong khi tăng động là một rối loạn cần được can thiệp y tế và giáo dục để giúp trẻ phát triển tốt hơn cả về học tập lẫn kỹ năng xã hội. Cha mẹ và giáo viên cần quan sát kỹ các dấu hiệu và tham khảo ý kiến chuyên gia khi cần thiết để có biện pháp hỗ trợ hiệu quả.
Mọi người có thể mua hàng tại Shop Dawn Bridge cũng như tham khảo một số sản phẩm khác như:





Lưu ý quan trọng từ Dawn Bridge
Bài viết từ Dawn Bridge cung cấp thông tin không thay thế cho lời khuyên y tế. Chúng tôi khuyến khích bạn nói chuyện với các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn (bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng đã đăng ký, dược sĩ, v.v.) về mối quan tâm của bạn, các câu hỏi về hoặc việc sử dụng thực phẩm bổ sung và những gì có thể tốt nhất cho sức khỏe tổng thể của bạn.
Bất kỳ đề cập nào trong thông tin này về một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể hoặc khuyến nghị từ một tổ chức hoặc hiệp hội nghề nghiệp đều không thể hiện sự chứng thực của Dawn Bridge về sản phẩm, dịch vụ hoặc lời khuyên chuyên môn đó.