Giải mã trục não-ruột-miễn dịch ở trẻ tự kỷ: vai trò của axit amin và dinh dưỡng GFCF

Advertisement/Quảng cáo

Đối với nhiều phụ huynh có con trong phổ tự kỷ (ASD), hành trình tìm hiểu và hỗ trợ con thường bắt đầu từ các biểu hiện về hành vi, giao tiếp và tương tác xã hội. Tuy nhiên, một quan sát mà rất nhiều cha mẹ nhận thấy nhưng đôi khi bị xem nhẹ, đó là các vấn đề về tiêu hóa. Con thường xuyên bị táo bón, tiêu chảy, đầy hơi, hoặc cực kỳ kén ăn.

Đây không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Khoa học hiện đại ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) không chỉ là một tình trạng của riêng não bộ. Một nghiên cứu tổng quan quan trọng năm 2019 trên tạp chí Frontiers in Endocrinology chỉ ra rằng, trẻ ASD thường có các đặc điểm đi kèm như viêm hệ thống, các vấn đề miễn dịch đường tiêu hóa, và sự thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột.

Những phát hiện này củng cố cho một khái niệm khoa học then chốt: Trục Não – Ruột – Miễn dịch. Đây là một hệ thống giao tiếp hai chiều phức tạp, trong đó đường ruột, hệ miễn dịch và não bộ liên tục “trò chuyện” và ảnh hưởng lẫn nhau. Một sự xáo trộn ở đường ruột có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ, và ngược lại.

“Hệ tiêu hóa” và “Hệ miễn dịch”: Mối liên hệ “Báo động” ở trẻ tự kỷ

Thực tế, dữ liệu tổng hợp cho thấy trẻ ASD gặp các triệu chứng tiêu hóa (GI) nhiều gấp 4 lần so với trẻ phát triển điển hình. Nhưng mối liên hệ này còn sâu sắc hơn chúng ta tưởng:

• Dị ứng thực phẩm: Các báo cáo từ phụ huynh cho thấy dị ứng thực phẩm, đặc biệt là dị ứng đạm sữa bò (Casein) và dị ứng Gluten, xuất hiện thường xuyên hơn ở trẻ tự kỷ. Nghiên cứu tiền lâm sàng thậm chí còn cho thấy việc gây dị ứng sữa bò trên chuột có thể dẫn đến các hành vi giống tự kỷ (giảm tương tác xã hội, tăng hành vi lặp lại). Điều này cho thấy phản ứng dị ứng ở ruột có thể ảnh hưởng đến các mạch thần kinh trong não.
• Kích hoạt Tế bào Mast (Mast Cells): Tế bào Mast là “chiến binh” trung tâm trong các phản ứng dị ứng. Ở trẻ ASD, các tế bào này thường bị kích hoạt quá mức. Khi bị kích hoạt, chúng giải phóng các chất trung gian gây viêm và độc thần kinh, góp phần vào các biểu hiện của tự kỷ.
• Tăng tính thấm đường ruột (Leaky Gut): Sự kích hoạt quá mức của tế bào Mast cũng liên quan đến việc tăng tính thấm của hàng rào ruột (thường gọi là “rò rỉ ruột”). Tình trạng này được báo cáo thường xuyên ở bệnh nhân ASD. Khi hàng rào ruột bị tổn thương, các độc tố vi khuẩn hoặc các mảnh protein (như gluten, casein) chưa được tiêu hóa hết có thể lọt vào máu, đi lên não và gây ra các phản ứng viêm thần kinh.

mTOR: “Công tắc” then chốt liên kết Não bộ, Miễn dịch và Dinh dưỡng

Vậy điều gì kết nối tất cả những vấn đề này lại với nhau? Nghiên cứu chỉ ra một yếu tố sinh học quan trọng gọi là con đường tín hiệu mTOR (mammalian target of rapamycin).

Hãy tưởng tượng mTOR như một “công tắc tổng” điều khiển sự phát triển và giao tiếp của tế bào. Ở nhiều trẻ ASD, con đường mTOR này thường xuyên bị “kẹt” ở trạng thái “BẬT” (hyperactivated).

Sự tăng động mTOR này gây ra hai vấn đề lớn:

1. Trong Não bộ: Nó dẫn đến các khiếm khuyết trong giao tiếp giữa các tế bào thần kinh.
2. Trong Hệ miễn dịch: Nó cũng gây ra các suy giảm về miễn dịch.

Điều thú vị là, mTOR chính là yếu tố quan trọng liên kết trục Não – Ruột – Miễn dịch. Và quan trọng hơn, hoạt động của mTOR có thể bị điều chỉnh bởi các kích thích dinh dưỡng, đặc biệt là các Axit Amin (Amino Acids).

Axit Amin: “Con dao hai lưỡi” trong việc điều chỉnh mTOR và Thần kinh

Axit amin là viên gạch xây dựng nên protein. Chúng ta cần chúng để sống. Tuy nhiên, nghiên cứu năm 2019 của van Sadelhoff và cộng sự đã làm rõ một bức tranh phức tạp: không phải tất cả các axit amin đều tác động giống nhau lên mTOR.

• Các Axit Amin “Kích hoạt” mTOR: Các axit amin chuỗi nhánh (BCAAs) – như Leucine, Isoleucine, và Valine – có xu hướng tăng cường hoạt động của mTOR.
• Các Axit Amin “Ức chế” mTOR: Ngược lại, các axit amin như Histidine (His), Lysine (Lys), và Threonine (Thr) lại có khả năng ức chế hoạt động của mTORC1.

Một nghiên cứu tiền lâm sàng đã thử nghiệm một chế độ ăn đặc biệt (giàu His, Lys, Thr và ít BCAAs) và nhận thấy nó giúp phục hồi tương tác xã hội và bình thường hóa hành vi lặp lại ở chuột mô phỏng ASD, đồng thời ức chế tín hiệu mTOR đang tăng động trong não.

Điều này cho thấy dinh dưỡng, cụ thể là sự cân bằng axit amin, có thể đóng vai trò hỗ trợ điều chỉnh “công tắc” mTOR.

Hơn nữa, sự mất cân bằng axit amin ở trẻ ASD còn thể hiện ở nhiều khía cạnh khác:

• Glutamate (Glu) cao: Nồng độ Glutamate (một axit amin kích thích thần kinh) thường cao hơn trong huyết thanh và não của trẻ ASD. Mức độ quá cao của nó có thể gây độc thần kinh và thúc đẩy viêm thần kinh.
• Tryptophan (Trp) thấp: Nồng độ Tryptophan (tiền chất của “hormone hạnh phúc” Serotonin) lại thường xuyên bị thấp ở trẻ ASD. Tình trạng viêm trong cơ thể (phổ biến ở ASD) sẽ kích hoạt một con đường gọi là kynurenine, “cướp” mất Tryptophan và ngăn cản nó tạo ra Serotonin, dẫn đến các vấn đề về tâm lý, hành vi.
• Glutamine (Gln) thấp: Nồng độ Glutamine (cực kỳ quan trọng cho sự phát triển của ruột) cũng bị thấp. Mức Gln thấp có liên quan trực tiếp đến sự phá vỡ hàng rào ruột (leaky gut).

Dinh dưỡng GFCF và GABA: Nền tảng “Làm dịu” Trục Não-Ruột

Từ những bằng chứng khoa học trên, chúng ta có thể rút ra hai chiến lược dinh dưỡng cốt lõi để hỗ trợ trẻ:

1. Loại bỏ các tác nhân gây kích ứng (GFCF): Khi hệ miễn dịch đường ruột đang nhạy cảm và hàng rào ruột bị “rò rỉ” , việc loại bỏ các protein có nguy cơ gây dị ứng cao như Gluten (từ lúa mì) và Casein (từ sữa bò) là một bước đi hợp lý. Chế độ ăn GFCF (Gluten-Free, Casein-Free) nhằm mục đích giảm tải gánh nặng cho hệ tiêu hóa và miễn dịch, giảm viêm, và ngăn các mảnh protein này vượt qua hàng rào ruột lên não.
2. Bổ sung các yếu tố “Làm dịu” (GABA): Khi não bộ đang trong trạng thái bị “kích thích” quá mức (do Glutamate cao), việc bổ sung các chất dẫn truyền thần kinh ức chế là rất quan trọng. GABA (Gamma-Aminobutyric Acid) là chất dẫn truyền thần kinh ức chế chính của não bộ, giúp thư giãn, giảm lo âu, hỗ trợ giấc ngủ sâu và điều hòa cảm xúc.

Miwako A+ và Miwako: Giải pháp dinh dưỡng hỗ trợ Trục Não-Ruột

Hiểu rõ nền tảng khoa học phức tạp này là một thách thức, nhưng việc áp dụng nó vào bữa ăn hàng ngày của trẻ còn thách thức hơn, nhất là với trẻ vốn đã kén ăn.

Nhận thức được nhu cầu về một giải pháp dinh dưỡng an toàn, lành tính, tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc khoa học hỗ trợ trục Não-Ruột, các sản phẩm như Miwako và Miwako A+ đã được phát triển. Đây là thức uống ngũ cốc hỗn hợp có nguồn gốc 100% thực vật, được thiết kế chuyên biệt để hỗ trợ trẻ có nhu cầu đặc biệt (ASD, ADHD), trẻ có vấn đề tiêu hóa và dị ứng.

Sản phẩm này hỗ trợ giải quyết các vấn đề cốt lõi được nêu trong khoa học như thế nào?

1. Tuân thủ GFCF và “5 Không”: Cả Miwako và Miwako A+ đều cam kết Không Gluten, Không thành phần từ sữa (Lactose & Casein), Không Đậu nành. Điều này giúp loại bỏ trực tiếp các tác nhân gây dị ứng và kích ứng phổ biến nhất (như đạm sữa bò ), giảm gánh nặng cho hệ miễn dịch và hàng rào ruột.
2. Giàu GABA tự nhiên “Làm dịu”: Cả hai sản phẩm đều sử dụng gạo lứt nảy mầm hữu cơ. Quá trình nảy mầm làm giàu hàm lượng GABA tự nhiên. GABA giúp thư giãn thần kinh, hỗ trợ giấc ngủ và điều hòa cảm xúc, tạo ra sự cân bằng cần thiết với tình trạng Glutamate (kích thích) thường bị tăng cao ở trẻ ASD.
3. Hỗ trợ hàng rào ruột (Prebiotics): Miwako chứa FOS (Fructooligosaccharides) , trong khi Miwako A+ kết hợp bộ đôi prebiotic FOS và Inulin. Chúng là thức ăn cho lợi khuẩn, giúp cải thiện hệ vi sinh, giảm táo bón, và hỗ trợ sự toàn vẹn của hàng rào ruột , giải quyết vấn đề “leaky gut” và thiếu hụt Glutamine (nguyên liệu cho ruột).
4. Dưỡng chất cho Não bộ (ALA & Vi chất): Cả hai đều giàu ALA (tiền chất Omega-3) từ dầu hạt lanh, cần thiết cho tế bào thần kinh. Đặc biệt, Miwako A+ được bổ sung đầy đủ các vi chất thần kinh quan trọng như Choline (hỗ trợ trí nhớ), Vitamin nhóm B, Sắt, Kẽm, và I-ốt, hỗ trợ toàn diện cho sự tập trung, nhận thức và chức năng não bộ.

Kết luận: Xây dựng nền tảng vững chắc cho con

Trục Não-Ruột-Miễn dịch là một lĩnh vực khoa học sâu sắc, mở ra hy vọng lớn cho các gia đình có trẻ đặc biệt. Nó cho thấy hành vi, giấc ngủ và nhận thức của con không chỉ được quyết định bởi não bộ, mà còn bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi sức khỏe đường ruột và hệ miễn dịch.

Việc hiểu đúng vai trò của các axit amin, con đường mTOR và tầm quan trọng của dinh dưỡng GFCF là bước đầu tiên. Lựa chọn các giải pháp dinh dưỡng an toàn, dựa trên khoa học như Miwako và Miwako A+ là bước tiếp theo để cha mẹ có thể chủ động hỗ trợ “làm dịu” hệ thần kinh, “chữa lành” đường ruột, và xây dựng một nền tảng sức khỏe vững chắc, giúp con phát triển toàn diện hơn.

Để được tư vấn chuyên sâu hơn về dinh dưỡng hỗ trợ Trục Não-Ruột cho trẻ tự kỷ, hoặc tìm hiểu về giải pháp hỗ trợ từ Miwako và Miwako A+, quý phụ huynh vui lòng liên hệ Hotline: 0985 39 18 81.

Tài liệu tham khảo:

van Sadelhoff, J. H. J., et al. (2019). The Gut-Immune-Brain Axis in Autism Spectrum Disorders; A Focus on Amino Acids. Frontiers in Endocrinology, 10, 247.

Advertisement/Quảng cáo